, ,

Studiemiddag Energietransitie

30 maart 2023, 14.30 – 17.30 uur

Op de eerste studiemiddag van de VOGON op 30 maart 2023 behandelt het thema ‘Energietransitie in de vastgoedsector’. Verduurzamen staat bij verschillende partijen hoog op de agenda, maar hoe vertaalt zich dat in de vastgoedsector en waar ligt de opgave? Op deze studiemiddag nemen we een greep uit lopende onderzoeken in de woningmarkt en de kantorenmarkt.

Het thema zal worden belicht door 2 à 3 deskundige onderzoekers werkzaam bij onder andere het Kadaster en TU Eindhoven. We organiseren een doorlopend discussieplatform en sluiten de middag af met een netwerkborrel.

Meer informatie over locatie, programma en sprekers volgt, maar schrijf datum en tijdstip vast in de agenda. De studiemiddag is gratis voor VOGON-leden, niet-leden betalen 100 euro, ex. btw.

,

Roel van de Bilt vertrekt bij Rabobank

Directeur Rabo Real Estate Finance en VOGON-lid Roel van de Bilt zal op 31 maart 2023 na 25 jaar Rabobank verlaten. Zijn huidige functie bezet hij sinds de fusie van FGH Bank zes jaar geleden.

Over de reden van zijn vertrek zegt Van de Bilt: ‘De afgelopen jaren hebben we gewerkt om Rabo Real Estate Finance na de integratie van FGH Bank klaar te maken voor de toekomst. We liggen op koers met onze lange termijn doelen, het totale Rabo REF-team staat en onze klantenportefeuille is goed op orde. Op 1 april 2023 werk ik exact 25 jaar binnen Rabobank Groep, voor mij een mooi moment om een volgende stap te gaan zetten: ‘Job done and new challenge ahead’. En die invulling staat nog helemaal open. Ik heb er zin in’, geeft Van de Bilt aan.

Nevenfuncties
Naast zijn functie voor Rabobank is Van de Bilt actief in de bouw- en vastgoedcommunity in zijn bestuurdersrol in de Commissie Zakelijk Vastgoed van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) en binnen de branchevereniging van Institutionele Vastgoedbeleggers in Nederland (IVBN). Daarnaast heeft hij een commissariaat bij vastgoedadviesbureau Brink, fellow en docent bij de Amsterdam School of Real Estate voor de vakken Investeringsanalyse en Vastgoedfinanciering. Van de Bilt blijft ook na 1 april 2023 actief in deze rollen.

,

Call for papers ERES-congres 2023 in Londen

Het jaarlijkse ERES-congres wordt gehouden van 12 tot 15 juli 2023 bij het University College London.

De deadline voor het aanleveren van een abstract is 31 januari 2023 voor (volledige) papers met een referent en 28 februari 2023 voor papers met alleen een abstract. VOGON-leden krijgen 10% korting op de toegang van het congres.

Voor AIO’s is er een scholarship met deadline 30 april 2023.

Ben je benieuwd of het ERES-congres iets voor je is, lees dan hier het verslag van het ERES-congres 2022 in Milaan.

,

Locatus koopt kantorendatabase Bak

Onderzoeks- en databureau Locatus in Utrecht neemt per 1 januari 2023 de kantorendatabase van Drs. R.L. Bak Property Research & Consultancy in Zeist over.

Deze database bestaat uit circa 17.500 kantoorgebouwen in Nederland met een totaal oppervlak van ruim 57,5 miljoen m². Locatus heeft twee jaar geleden besloten haar werkveld uit te breiden van retaildata naar vastgoed en locatiedata in bredere zin. Dit jaar was de introductie van een landelijke database Woningbouwplannen. Een volgende logische stap – naast winkelvastgoed en woningbouwplannen – is kantoren.

Directeur Onderzoek Gertjan Slob: ‘Natuurlijk kun je zo’n database met alle kantoren in Nederland zelf opzetten, maar dat kost veel tijd en geld. Bovendien ontbreekt dan de historie. En die geeft juist goed inzicht in trends en ontwikkelingen. Deze database past uitstekend bij ons streven om meer vastgoeddata voor de markt te ontsluiten.’ Locatus koos voor de kantorendatabase van Bak, omdat deze al lang een begrip in de Nederlandse kantorenmarkt is.

Gestart bij Vastgoedmarkt
VOGON-lid Rudolf Bak begon zijn loopbaan als redacteur bij Vastgoedmarkt. In 1993 startte hij met het verzamelen van de kantoorgegevens en hij heeft dit databestand up-to-date gehouden tot op de dag van vandaag. Van de 17.500 kantoorpanden die Bak heeft opgenomen in de database, zijn er nog steeds 15.000 min of meer in gebruik. Zo’n 2.500 zijn de afgelopen jaren getransformeerd tot bijvoorbeeld woningen of zijn gesloopt. Deze staan nog in de database om een goede historische context te behouden.

Bak: ‘Ik hou me al heel lang bezig met het bijeen brengen en controleren van deze data, maar heb ook niet het eeuwige leven. Het voelt wel als het afscheid nemen van een kindje. Ik ga me niet vervelen. Ik hou me verder nog bezig met een zeer grote transactiedatabase en een voorraaddatabase voor logistieke gebouwen. Die activiteiten blijven bij mij.’

Welke data bevat de kantorendatabase?
De database van Bak is een digitaal bestand met alle zelfstandige kantoorgebouwen in Nederland. Van elk pand vermeldt de database onder meer het adres, de vierkante meters, de eigenaar, het bouwjaar en de leegstand. Dit sinds 1993.

,

Vier VOGON-leden van Sweco naar ASR

Vier VOGON-leden zijn per 1 mei 2022 overgegaan van Sweco naar ASR in Utrecht.

Het gaat om Nicky van Ast, Sjoerd Berkhout, Sebastiaan Kho en Tim van Duren. Zij werkten allen bij Sweco Capital Consultants, dat binnen ASR wordt voortgezet als ASR Real Assets Investment Partners. Hiermee versterkt de vastgoedvermogensbeheerder van de verzekeraar zijn positie op het gebied van vastgoed- en infrastructuurbeleggingen. In totaal telde Sweco Capital Consultants 16 medewerkers.

,

De Overstap – Frank van Blokland

Frank van Blokland is aangesteld als lid van de raad van commissarissen van Credit Linked Beheer. VOGON-lid Van Blokland was twintig directeur van de IVBN, de vereniging van institutionele beleggers in vastgoed. Hij neemt de plaats in van Richard Paardenkooper, één van de twee oprichters van het bedrijf. Paardenkooper begon in 2012 samen met Eduardo Alvarez op een zolderkamer een eerste woningbeleggingsfonds. Vervolgens groeide Credit Linked Beheer uit tot een van de grootste aanbieders van woningfondsen voor particulieren.

Nieuwe editie Real Estate Research Quarterly

In de nieuwe editie van Research Real Estate Quarterly volop aandacht voor de woningmarkt. Real Estate Research Quarterly is het kwartaalblad van de Vereniging van Vastgoedonderzoekers Nederland (VOGON).

Prof. dr. Peter van Gool schreef op basis van zijn afscheidscollege een artikel over de wooncrisis. Hij stelt en beantwoordt vragen als ‘Is er wel een crisis?’, ‘Wat zijn crisisverschijnselen?’, ‘Doen deze zich ook voor?’ en ‘Wie zijn schuldig aan de crisis?’. Hij constateert dat de politiek meer belang heeft bij het pamperen van de insiders – de zittende bewoners – dan het oplossen van de problemen van de outsiders, de woningzoekenden. De kans dat overheidsbeleid bijdraagt aan het slagvaardig oplossen van het woningtekort is volgens hem daarmee klein.

Koopstarters komen minder aan de bak
Onderzoeker Lianne Hans van het Kadaster buigt zich over de segregatie in de woningmarkt. Door de prijsstijging op de woningmarkt, gecombineerd met een aanscherping van leennormen, komen jonge koopstarters steeds minder aan de bak op de woningmarkt. Dit leidt tot ruimtelijke segregatie en aanhoudende prijsstijgingen in populaire wijken, terwijl prijzen in ‘arme wijken’ achterblijven.

Junior projectontwikkelaar Joep Bastiaans bij AM Gebiedsontwikkeling deed uitgebreid onderzoek naar de bewonerstevredenheid van 55+’ers in drie projecten waarin een corporatie of commerciële partij het initiatief nam voor een collectieve woonvorm: de Knarrenhof in Zwolle, ParkEntree in Schiedam en Life in Amsterdam. Hij ondervroeg bewoners – kopers en huurders – naar hun redenen om naar het complex te verhuizen, de tevredenheid over de woonvorm, het gevoel van gemeenschappelijkheid en de ervaren voordelen ten opzichte van de vorige woning.

Flippers op de woningmarkt
Het gemiddelde rendement van een geflipte woning is 7,81% hoger dan dat van een niet-geflipte woning en loopt op tot 12,43% voor kopers die tussen 1993 en 2019 vijf of meer woningen flipten. Flippen staat in dit geval voor het kopen, opknappen en binnen 6 maanden doorverkopen van een woning. Het fenomeen wordt beschreven door vastgoedonderzoeker Arjan de Leuw, analist bij De Nederlansche Bank.

De RERQ-editie eindigt met een inhoudelijk verslag van de online studiemiddag ‘Science parks: vastgoedconcept of instrument voor innovatiebevordering?’ waar vier sprekers hun praktische én wetenschappelijke inzichten rond het onderwerp.

Download hier de complete editie.

Over Real Estate Research Quarterly
Real Estate Research Quarterly signaleert nieuwe ontwikkelingen in de wetenschapsgebieden die relevant zijn voor de vastgoedsector. Daarnaast worden in het kwartaalblad wetenschappelijke inzichten toegepast om aanbevelingen te doen voor commerciële vastgoedpartijen, overheden, maatschappelijke instellingen en vastgoedopleidingen. Het biedt een podium voor analyses en discussies die kunnen bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de vastgoedsector.

,

Verslag VOGON Talent Seminar 2022 in Den Haag

Tijdens het VOGON Talent Seminar, gehouden als onderdeel van de PBL Ruimteconferentie op 15 september in Den Haag, presenteerden drie jonge talenten uitkomsten van recent onderzoek. Kevin Bakker, onlangs afgestudeerd in Economics and Governance aan de Universiteit Leiden en data-trainee bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, presenteerde onderzoek naar online zoekgedrag in de woningmarkt op basis van gedetailleerde Funda-gegevens. Directeur-eigenaar Maurice Bakker van de Bakker Beheer Groep presenteerde zijn onderzoek naar de rol van ‘vertrouwen’ als kritieke, zachte succesfactor in vastgoedontwikkeling. Data scientist Bas Hilgers van Cushman & Wakefield vertelde over zijn promotie-onderzoek aan de VU Amsterdam over het inprijzen van onzekerheid over cashflows in transacties van commercieel vastgoed.

Bekijk de presentaties

Kevin Bakker

Kevin Bakker: De relatie tussen online zoekgedrag en verhuisbewegingen

Maurice Bakker: Vertrouwen – de kritieke succesfactor bij keiharde vastgoedontwikkeling

Bas Hilgers

Bas Hilgers: Pricing of Cashflow Certainty – Evidence from Private Commercial Real Estate Transactions

RERQ's bij de PBL Ruimtedialoog

,

Impressies van het ERES-congres 2022 in Milaan

Martijn Droës

Het 28ste jaarlijkse ERES-congres werd van 22 tot 25 juni 2022 gehouden in Milaan aan de Bocconi School of Management. Academici en mensen uit de praktijk kwamen om de nieuwste internationale inzichten op het gebied van vastgoed te horen. Er waren veel parallelsessies (200 wetenschappelijke papers), 6 industriepanelsessies, en twee sessies gericht op onderwijs. Ook waren er twee keynote speeches: één door Albert Saiz (MIT) over stedelijke revitalisering en één door ceo Aldo Mazzocco van Generali Real Estate over investeringskansen in private en real assets. Daarnaast waren er actieve sociale netwerkmomenten, met als uitblinker het galadiner in Museo Diocesano. VOGON-leden kregen tien procent korting op de toegang tot dit congres. In 2023 wordt het congres gehouden in Londen.

“Met de trein naar Milaan bleek prima mogelijk”

Daniël van Staveren

De door SANAA architecten ontworpen urban campus van SDA Bocconi School of Management, met zijn steriele en transparante gebouwen, steken mooi af tegen de klassiekere universiteitsgevels van Milaan. De vier dagen waren rijk aan inhoudelijke en sociale activiteiten, met de grootste lichtingen onderzoekers uit Duitsland, Italië en Nederland, waaronder Maastricht University, Hanzehogeschool Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, TU Delft en TU Eindhoven.

Het congres behandelde een breed scala aan onderwerpen, eigenlijk te veel om op te noemen. De onderwerpen real estate economics en -finance voerden de boventoon, gevolgd door duurzaamheid, stedelijke economie en gebiedsontwikkeling, corporate real estate management, de effecten van COVID-19 en onderzoek gericht op circulaire en sociaal inclusieve stedelijke ontwikkeling.

Zelf presenteerde ik mijn onderzoek over de huisvesting van de Nationale Politie. Mijn presentatie ging over de eigenschappen van de Nederlandse basisteambureaus: ik bestudeer hoe verschillende en soms conflicterende vastgoedwaarden, zoals energie-efficiënt bouwen en gebruikerskwaliteit, worden gemaximaliseerd en geïntegreerd. Het was mijn eerste presentatie op een ERES-congres en dit bleek waardevol: de reactie van het publiek bracht me op nieuwe ideeën. En niet in de laatste plaats: het leverde mij een uitnodiging op om te publiceren in een specifiek journal.

Wat mij het meest is bijgebleven zijn de vele andere PhD-kandidaten uit heel Europa die ik heb gesproken. Door meer te weten te komen over wat zij doen, ga je ook op een nieuwe manier naar je eigen onderzoek te kijken. Het netwerken op het congres verloopt gemakkelijk, mede door het recent opgestarte ERES PhD-netwerk. Dat organiseert regelmatig online events, zodat er ook tussen de congressen door uitwisseling is en je elkaar op het congres makkelijker vindt.

Toen ik met mijn PhD startte had ik de ambitie om zo min mogelijk te vliegen naar congressen. En het blijkt ook prima mogelijk om met de trein naar Milaan te reizen. Het is een behoorlijke rit van twaalf uur, maar met twee keer overstappen krijg je genoeg tijd om goed achter de laptop te werken of een boek te lezen. Volgend jaar wordt dat ritje nog korter: ik kijk er dan ook naar uit om weer inspirerende ideeën op te doen tijdens het ERES-congres 2023 in Londen.

“Nieuwe trend: machine learning met big data”

Hilde Remøy

De campus van Bocconi is een bijzondere plek, centraal in Milaan, met alle voorzieningen die je als universiteit maar zou kunnen wensen. Het was heel fijn om weer ‘live’ naar het ERES-congres te kunnen gaan, voor het eerst sinds 2019. Zo hebben meer mensen erover gedacht en zijn er meer dan 350 deelnemers bij het congres geweest.

Bocconi is een management school, en trekt wellicht ook daarom een grotere groep management onderzoekers naar het congres dan anders. Maar zoals ‘altijd’ biedt ERES ruimte aan een verzameling van verschillende onderzoekstracks. Een aantal van de onderzoekssporen trekt een trouwe groep onderzoekers die elkaar goed kennen en het congres gebruiken om, naast kennis uit te wisselen, actief een onderzoeksnetwerk te bouwen.

Wat mij echter dit jaar is bijgebleven, zijn de keynote speeches en het industry panel van FIABCI,

“ESG and finance for impact on real estate”. Deze drie sessies gingen op een eigen manier over de milieu- en maatschappelijke impact van vastgoed. Waarin Albert Saiz met heel veel data liet zien wat de invloed van businessmodellen als dat van AirBnB op de maatschappij is, sprak Mazzocco onder andere over de maatschappelijke kansen die hij met vastgoed wil genereren. In de FIABCI industry panel ging het over grote Europese investeerders die de draai maken naar impact investment.

De combinatie van deze drie sessies laten een nieuwe trend binnen ERES zien. Waar het tien jaar geleden voornamelijk ging over hedonische prijsanalyses en taxaties (ik chargeer), gaat het nu veel meer over machine learning met gebruik van big data. Daarmee zet ERES de richting uit voor toekomstige ontwikkelingen in markt en maatschappij. Ik verheug me al op volgend jaar, dan wordt het congres georganiseerd door de UCL in Londen, en zitten we opnieuw midden in een Europese stad die volop in ontwikkeling is.

“Knetterende inspiratie uit onvermoede uithoeken van het vak”

Bart de Zwart

Ik moet bekennen dat ik geen vaste bezoeker ben van de ERES congressen. Dat heeft wellicht te maken met het feit dat ik op een hogeschool werk en dat in het praktijkgerichte onderzoek dat wij doen de publicatie-review-cyclus doorgaans een iets minder prominente plek heeft dan in academische kringen. Desalniettemin is het goed en inspirerend om van tijd tot tijd je licht op te steken in de internationale onderzoeksgemeenschap en je werk aan medeonderzoekers uit je vakgebied te spiegelen. De paperpresentatie van mijn collega’s Silke Daals, Wabbe de Vries en Loraine Scholten was dan ook een mooie aanleiding om eind juni gezamenlijk naar Milaan af te reizen voor het eerste fysieke ERES congres sinds het begin van de pandemie.

Na de inhoudelijke proloog van de PhD-sessies op woensdag volgde op donderdag de officiële opening. Het werd, in alle eerlijkheid, een wat lauwe start. De plenaire toespraken boden weinig inspiratie en de eenzijdige samenstelling van het all-male panel deed geen recht aan de diversiteit van het deelnemersveld. Het feit dat keynote Albert Saiz (MIT) bovendien het presteerde om ruim een half uur te spreken over stedelijke ontwikkeling zonder ook maar één keer te refereren aan duurzaamheid of klimaatadaptatie versterkte het gevoel in een tijdmachine naar het verleden te zitten.

Gelukkig boden de parallelsessies meer ruimte voor eigentijdse thema’s, zoals proptech, ESG-criteria, energietransitie, innovatiemilieus en gezonde gebouwen. Regelmatig ontsponnen zich interessante discussies en gesprekken, binnen en buiten de zaal. Het onderstreepte maar weer eens dat serendipiteit een van de plezierigste ervaringen is die een fysieke conferentie kan bieden. Toevallige ontmoetingen met mensen die met dezelfde onderzoeksthema’s bezig blijken te zijn en knetterende inspiratie van specialisten uit onvermoede uithoeken van het vak.

Het zou mooi zijn als de organisatie in de toekomst meer ruimte zou kunnen bieden voor praktijkgericht onderzoek. Naast mijn eigen hogeschool waren in Milaan verscheidene Hochschulen en andere universities of applied science aanwezig. Hoewel zij op dit moment hun weg vinden binnen de reguliere sessies, zou het interessant zijn om te verkennen of de conferentie tevens een platform kan bieden voor het delen en bediscussiëren van andere typen kennisproducten – denk aan audiovisuele uitingen, prototypen of gereedschappen – die onder meer door praktijkgericht onderzoek worden voortgebracht. Zo’n uitwisseling tussen verschillende onderzoeksculturen kan de onderlinge kruisbestuiving allicht alleen maar versterken.

Meer informatie
over het jaarlijkse ERES-congres 2022 in Milaan: http://www.2022.eres.org/
of bekijk hier de foto’s.