,

Maarten Donkers: Terugblik op 2021

Wat een jaar! ‘Hybride’ komt het meest in de buurt. Ondanks alle onzekerheden door corona zijn we erin geslaagd een aantal mooie evenementen te organiseren en publicaties te maken. Dank aan alle actieve vrijwilligers die dit mogelijk maakten, in het bijzonder de activiteitencommissie en redactieraad van Real Estate Research Quarterly.

Met gepaste trots kijken we terug op inhoudelijk bijzonder interessante en goed georganiseerde kennisbijeenkomsten, zoals het voorjaarssymposium Gezond Vastgoed, de studieochtend Scienceparken en het lustrumcongres eind november over de woningmarkt. In de tussentijd werd ook het Talentseminar voor nieuw vastgoedtalent georganiseerd. Vier mooie events in een coronajaar! Met naast inhoud ook ruimte voor ontmoeting.

Er zijn daarnaast drie uitgaven voor Real Estate Research Quarterly uitgebracht, een nieuwe is gepland. De redactie is erin geslaagd een combinatie uit te brengen van themanummers (gezondheid, taxaties) en afzonderlijke artikelen. Heel veel dank aan de redactie en de auteurs die het samen mogelijk maken om richting te geven aan vastgoedonderzoek van praktisch-wetenschappelijke aard. Vanuit VOGON dragen we daarnaast het sectorbreed wetenschappelijk onderzoeksprogramma ‘Vastgoed met Veerkracht’ een warm hart toe. Dit programma dat een paar jaar geleden door VOGON is geïnitieerd, is in december ingediend bij de NWO.

Vastgoed met veerkracht
In Vastgoed met Veerkracht trekken we op met programmaleider prof. dr. ir. Vincent Gruis. Vincent heeft zich jarenlang actief ingezet voor VOGON. In mei hebben we afscheid genomen van Vincent als bestuurslid. Veel dank voor alle inzet. In het bestuur zijn daarnaast een aantal andere mutaties geweest. Na ruim negen jaar heeft Cor Worms in september het voorzitterschap overgedragen aan Maarten Donkers. Cor blijft wel bestuurslid (activiteitencommissie) en heel veel dank ook aan Cor voor de tomeloze inzet in zijn periode als voorzitter. Als eerste activiteit heeft Maarten in de afgelopen maanden – met de andere bestuursleden en de raad van advies – gewerkt aan een nieuwe strategie voor de komende jaren. Tijdens het dertigjarig bestaan in november is dit tijdens het symposium met jullie gedeeld.

Nieuwe gezichten
Tot slot ook goed om te weten dat VOGON ondersteund wordt door twee nieuwe gezichten. Astrid Geerlings is sinds september onze nieuwe ambtelijk secretaris. Johannes van Bentum ondersteunt ons sinds oktober bij de redactie van Real Estate Research Quarterly en de communicatie. Nieuw bloed, nieuwe ideeën en een koers voor de komende jaren: we hebben er zin in!

Sfeerimpressie lustrumsymposium ‘VOGON 30 jaar’

Ontvangst van de VOGON-leden met koffie

Voorzitter Cor Worms van de activiteitencommissie heet de bezoekers welkom

Gastheer Bas Jochims van Bouwinvest vertelt over de herontwikkeling van het Stadion Kwartier

In het publiek wordt geconcentreerd geluisterd

VOGON-voorzitter Maarten Donkers ontvouwt zijn toekomstplannen

Senior beleidsmedewerker Elisa Bontrop van IVBN ging in op de alarmerende gevolgen van de dreigende regulering van de middenhuur door de overheid

 Inleider Michel Knoppel dient dagvoorzitter Peter Boelhouwer van repliek

Peter Boelhouwer geeft zijn visie op het droogkoken van de Nederlandse woningmarkt

Een levendige discussie brandt los tussen woningprofessoren Peter Boelhouwer (TU Delft), Johan Conijn (em. UvA) en Jan Rouwendal (VU)

Vertrekkend IVBN-directeur Frank van Blokland geeft zijn visie vanuit de zaal

 En dan is het tijd voor bier, maar wel uit een wijnglas  …

Of direct uit de fles …

Tijdens de borrel werd enthousiast nagepraat

Beeld: Kyra Hehenkamp/KSK Photography

Seniorenwoning lost woningtekort het snelst op

De druk op de woningmarkt kan het snelst worden opgelost met de bouw van seniorenwoningen. Een betere verdeling van bestaande woningen zal het huidige tekort waarschijnlijk grotendeels oplossen. Dat concludeerden drie hoogleraren gespecialiseerd in de woningmarkt in een discussie tijdens het lustrumsymposium ’30 jaar VOGON’ op 12 november 2021, georganiseerd door de Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland (VOGON).

De woningmarktprofessoren Peter Boelhouwer (TU Delft), Johan Conijn (emeritus, UvA) en Jan Rouwendal (VU) stelden dat een grote groep ouderen scheef woont als wordt gekeken naar het woonoppervlak van hun woningen. Vaak zijn deze empty nesters blijven wonen in de gezinswoning waarin hun kinderen zijn grootgebracht. Door deze groep te verleiden naar een levensloopbestendig, passend huurappartement te verhuizen, kunnen eengezinswoningen worden vrijgespeeld voor kopers die nu slecht slagen op de woningmarkt.

Het is volgens de hoogleraren echter te vroeg om het adagium ‘bouwen, bouwen, bouwen’ los te laten. Totdat een goede manier is gevonden ouderen te verleiden hun ruime woningen te verruilen voor een seniorenappartement, draagt elke nieuwe woning nog steeds bij aan het verkleinen van het woningtekort. De oplevering van een eengezinswoning leidt tot een keten van verhuisbewegingen, waardoor iedereen in die keten wooncarrière kan maken. Een groot voordeel van het bijbouwen van juist seniorenwoningen is dat deze vaak ook passend zijn voor andere doelgroepen, zoals starters, studenten en young professionals.

Bekijk hier een sfeerimpressie in 14 foto’s

In zijn inleiding stelde dagvoorzitter Boelhouwer dat de woningmarkt een aanjager is van de maatschappelijke ongelijkheid. Woningbezitters vergaren door de stijgende huizenprijzen vermogen dat zij kunnen inzetten om wooncarrière te maken, terwijl huurders steeds minder kans maken ooit een eigen woning te bezitten. Prijsopdrijvende fiscale cadeautjes voor huizenkopers als de korting op de overdrachtsbelasting voor starters, de ‘jubelton’ en de hypotheekrenteaftrek moeten snel worden afgeschaft. Institutionele beleggers kunnen met het investeren van bijvoorbeeld pensioengelden gemeenten helpen het tekort aan passende huurwoningen te verlichten. Ook kwalitatief goede, tijdelijke woningen zouden daarin een rol kunnen spelen.

Internationale samenhang huizenprijzen
De woningmarktdiscussie was het sluitstuk van een programma dat geheel aan de Nederlandse woningmarkt was gewijd. Docent Michel Knoppel van de Hogeschool van Amsterdam en de Amsterdam School of Real Estate (ASRE) toonde aan de hand van zijn promotieonderzoek aan, dat de samenhang in de ontwikkeling van Europese woningprijzen in de aanloop naar de kredietcrisis deels wordt verklaard uit financiële besmetting en deels uit het ruime monetaire beleid en de daardoor lage rente. Sinds het herstel na de crisisperiode is er opnieuw sprake van een sterkere internationale samenhang, maar lopen de huizenprijzen internationaal ook wat meer uit elkaar. Een mogelijke verklaring hiervoor ziet Knoppel in verschillen in lokaal fiscaal en macroprudentieel beleid.

Directeur Gert Jan Hagen van SpringCo Urban Analytics analyseert en modelleert data voor beleids- en investeringsbeslissingen voor woningontwikkelingen. Zijn modellen voorspellen gedrag en voorkeuren van mensen in hun woon- en leefomgeving. Hij ziet een noodzaak voor een “verbouwing van Nederland”. De binnensteden vragen om consolidatie, stadswijken moeten worden verbeterd, de kwaliteit van woningen daar is immers onvoldoende. De echte verbouwing zal volgens hem plaatsvinden in het suburbane buitengebied.

Dreigend overheidsingrijpen
Senior beleidsadviseur Woningmarkt Elisa Bontrop van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed Nederland (IVBN) ging in op de alarmerende gevolgen van de dreigende overheidsmaatregelen in de sfeer van huurprijsregulering in de vrije sector. Maatregelen die huurniveaus verlagen zullen nieuwbouwprojecten remmen. Deze negatieve gevolgen worden verder versterkt door het beoogde optrekken van het Woning Waarderings Stelsel (WWS) en het beperkt meewegen van de WOZ-waarde van huurwoningen in dit stelsel.

De nieuwe VOGON-voorzitter Maarten Donkers schetste de langetermijnkoers van de vereniging voor wat betreft missie, doelstelling en activiteiten. Lid van het managementteam Bas Jochims van Bouwinvest Real Estate Investors opende als gastheer het symposium met een exposé over de ontwikkeling van het Stadion Kwartier rondom het Olympisch Stadion, waar het symposium werd gehouden.

Over VOGON
De Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland (VOGON) is opgericht om de uitwisseling van informatie en onderzoeksresultaten en contacten tussen onderzoekers te bevorderen. VOGON stimuleert verbreding en verdieping van kennis van economische, sociologische, bestuurskundige en juridische en technische aspecten van onroerend goed.

Beeld: Kyra Hehenkamp/KSK Photography

,

Acht jonge vastgoedtalenten presenteren hun onderzoek

VOGON organiseerde op 1 oktober 2021 het jaarlijkse Talent Seminar bij de Amsterdam School of Real Estate. Dit seminar is een podium voor studenten en afgestudeerden die talent tonen voor vastgoedonderzoek en in contact willen komen met vastgoedorganisaties. Een publiek van onderzoekers uit de praktijk, HR-managers en studiebegeleiders woonde de korte presentaties over de diverse afstudeeronderzoeken bij en maakte kennis met dit jonge talent.

De jonge talenten van 2021 zijn:

Marjolijn Bons: A crisis that triggered change – How the Corona crisis impacted (aspiring) home owners’ housing preferences

Dennis Tran: Realizing community land trustsfor affordable homeownership

Joep Bastiaanse: Professional collaborative housing concepts for seniors

Gijs Bieze: Stadium development in the Netherlands: the effect on surrounding house prices

Nando Slijkerman: Changing (spatial) housing preferences in the Dutch housing market during Covid-19

Pim Beckers: Time to develop. A quantitative analysis on the effect of price uncertainty on development timing in the Netherlands

Matthijs Pott: How ESG performance is associated with lower cost of debt of US Real Estate Investment Trusts

En extra:

Tessa Meij: Scale up the process. The realization of industrial housing

,

Maarten Donkers nieuwe voorzitter VOGON

Sinds 17 september 2021 is Maarten Donkers de nieuwe voorzitter van de Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland (VOGON). Maarten Donkers is Hoofd Research en Portefeuillestrategie bij Rabobank Real Estate Finance. Hij volgt Cor Worms op die ruim 9 jaar lang het voorzitterschap voor zijn rekening heeft genomen. Cor Worms blijft aan als bestuurslid (events). Overige bestuursleden zijn Han Olden (vice-voorzitter en penningmeester), Michiel Daams (secretaris en communicatie), Jan Rouwendal (lid en voorzitter Real Estate Research Quarterly) en Martijn Droës (lid en bestuurslid ERES).

,

Call for papers – Nieuwe woonmilieus en woonconcepten

mei 2021 – Real Estate Research Quarterly signaleert nieuwe ontwikkelingen in de wetenschapsgebieden die relevant zijn voor de vastgoedsector: economie, sociale geografie, bouwkunde, planologie, vastgoedkunde, maar ook bijvoorbeeld bestuurskunde. De uitgave biedt een podium voor onderzoek, analyses en discussies die bijdragen aan de verdere ontwikkeling van de vastgoedsector.

Voor de editie begin 2022 roept de redactie auteurs op rond het thema: Nieuwe woonmilieus en woonconcepten

Nederland verandert in hoog tempo. De verstedelijking en verdichting neemt toe, hoogbouw verrijst in de meeste grote steden en er komt steeds meer aandacht voor energetische duurzaamheid en biobased materials, zoals houtbouw. Andere (niet-zelfstandige) woonvormen doen hun intrede, zoals het Friends-concept. Deze gaan steeds vaker gepaard met een bepaalde vorm van community management. Daarnaast staat de betaalbaarheid van woonruimte onder druk en blijft de demografische samenstelling van Nederland de komende decennia veranderen (meer senioren, meer internationale kenniswerkers, meer een- en tweepersoonshuishoudens). Het lijkt er op dat steeds meer woonvormen daar op inspelen, bijvoorbeeld wonen en ouderenzorg.

Tevens is er nog altijd de strijd om de schaarse ruimte. Natuur, landbouw, infrastructuur, zonne- en windparken, wonen en werken. Allemaal claimen ze een deel van de (zeer) beperkte ruimte. Het combineren van deze ruimte vragende functies wordt dan ook vaak gezien als deel van de oplossing, zoals intensieve woon-werk-milieus en boomrijke woontorens. 

De redactie daagt zowel academici als professionals uit de vastgoedsector uit om artikelen in te sturen die passen bij dit onderwerp. Wij verwachten een wetenschappelijk relevant artikel. Wij zoeken best practices van nieuwe woonmilieus en woonconcepten, en onderzoeken die dit onderwerp raken. We vragen nadrukkelijk ook stedenbouwers en architecten om hun bijdrage in te sturen.

Behalve artikelen binnen het thema, is het ook altijd mogelijk om buiten het thema artikelen in te sturen. De bijdrage moet zijn gebaseerd op eigen wetenschappelijk of toegepast onderzoek, of becommentarieert onderzoek van derden.

Auteurs die een bijdrage willen leveren, kunnen een korte opzet van het artikel inzenden. Het definitieve artikel dient uiterlijk eind 2021 binnen te zijn bij de redactie. Mocht u een artikel insturen met een ander thema, dan dat kan natuurlijk ook en wordt het door onze redactie beoordeeld voor een van onze uitgaven in 2021 of 2022.

Correspondentieadres: redactie@vogon.nl.

De auteursrichtlijnen vindt u op deze website www.vogon.nl   

,

Winnaars VOGON Research Award 2020

Tijdens het digitale Symposium op 19 maart heeft de jury de winnaars bekend gemaakt van de VOGON Research Award 2020, een stimuleringsprijs die jaarlijks wordt uitgereikt door de VOGON aan de beste beoordeelde vastgoedpublicaties in Real Estate Research Quarterly.

De Award 2020 wordt uitgereikt aan het paper ‘Stedelijke centra magneten voor woningen’ door Eric Koomen en Dani Broitman. De studie van de auteurs levert een bijdrage aan het maatschappelijke debat over woningbouwproductie. De Commissie roemt de heldere analyse alsook de interessante vraagstelling en de vertaalslag naar de vastgoedpraktijk. Daarbij is de methode wetenschappelijk verantwoord. De Commissie feliciteert de winnaars van harte! 

U kunt hier het artikel teruglezen. 

Risicospreiding

Het juryverslag 2020 – Risico’s kunnen zich soms onbedoeld opstapelen, waardoor zoals in geval van sneeuw in de bergen er lawinegevaar ontstaat. Vandaar dat risicospreiding van alle tijden en plaatsen is. Dat geldt voor vastgoedportefeuilles niet anders. Vanuit dit perspectief hebben we als Commissie dit jaar eens naar de portefeuille van inzendingen gekeken.

We zijn op zoek gegaan naar papers die ons helpen voorbereiden op de toekomst. Welke papers in aanmerking komen hangt sterk af van het perspectief. De ene vastgoedonderzoeker stelt de casuistiek centraal. De ander gaat voorbij aan de casuistiek en richt zich veeleer op het doen van generalisaties.

Welke vraagstukken komen op ons af? Het vastgoedonderzoek zoals gepubliceerd in RERQ geven een interessant beeld van actuele vraagstukken, zoals de energietransitie en de problemen die daarbij spelen, planning van nieuwbouwlocaties, recente ontwikkelingen op de huurmarkt en de invloed van de Corona crisis op vastgoedwaarde.

De Award Commissie heeft enkele jaren geleden de volgende criteria vastgesteld: i.) Methodologisch verantwoord en ii.) Relevant voor de vastgoedpraktijk. De Award commissie heeft zich ook dit jaar gebogen over de vraag welk paper in Real Estate Research Quarterly in aanmerking komt voor de VOGON Award 2020. Dit jaar hebben we alle bijdragen uit de jaargang 18 (nummer 3) en jaargang 19 (nummer 1, 2 en 3) grondig bestudeerd en geclassificeerd.

Risico’s kunnen zomaar opstapelen en diversificatie kan helpen, zo merkten we eerder op. Enige dynamiek in de Commissie kan daarbij geen kwaad. We zijn blij dat we als Commissie in Maarten Jennen (PGGM) een opvolger van Steven Lucas (Loyens Loeff)  gevonden hebben. Ik zwaai nu ook  af! Ik ben blij dat Hilde Remoy (TuDelft) de Award commissie zal gaan versterken.

VOGON Award Commissie

Dick Vos MRE, VMC Invest,
Maarten Jennen, PGGM,
Prof Theo Arentze, Technische Universiteit Eindhoven,
Prof Arno van der Vlist, Rijksuniversiteit Groningen

,

Nieuw bestuurslid VOGON: Maarten Donkers

Het bestuur heeft Maarten Donkers, Hoofd Kennis en Portefeuillestrategie van Rabobank Real Estate Finance, als nieuw bestuurslid van de VOGON voorgedragen aan de digitaal gehouden Algemene Ledenvergadering medio mei jl. Maarten heeft enthousiast gereageerd op het verzoek van het bestuur. Hij is al heel lang een loyaal, actief en gezaghebbend VOGON-lid en kent derhalve de VOGON goed. Ook de Algemene Ledenvergadering heeft met deze voordracht ingestemd.

Maarten (50) studeerde Algemene Economie aan Tilburg University en specialiseerde zich in de richting Regionale Economie en Economische Geografie. Na zijn studie heeft hij zich verder toegelegd op vastgoedmarktonderzoek. Eerst bij twee adviesbureaus (Buck Consultants International in Nijmegen en Ecorys in Rotterdam) en sinds 2001 werkt Maarten Donkers bij de Rabobank Groep. Eerst als Hoofd Research bij vastgoedfinancier FGH Bank en sinds 2016 als Hoofd Kennis en Portefeuillestrategie bij Rabobank Real Estate Finance. In deze functie is hij verantwoordelijk voor de kwaliteit van de financieringsportefeuille van ruim 20 miljard euro.

Sinds 2001 is Maarten Donkers verantwoordelijk voor de jaarlijkse visie van de Rabobank Groep op de markt voor commercieel vastgoed (Rabobank Vastgoedbericht). Hierin worden de verwachtingen voor de vastgoedmarkt uiteengezet, worden de diverse vastgoedsectoren geanalyseerd en wordt relevante informatie over ca. 40 gemeenten in Nederland gedeeld. Binnen de VOGON is Maarten Donkers sinds 2017 lid van de Redactie van de Real Estate Research Quarterly. Daarnaast is hij als gastdocent verbonden aan onder andere de Amsterdam School of Real Estate (Marktanalyse Kantorenmarkt, MRE en MSRE), Tias (gastcollege Vastgoedsturing en Data) en de Vastgoed Business School (gastdocent opleiding Vastgoedmanagement). Zijn actuele visie op vastgoed is maandelijks terug te lezen in een column die hij verzorgd voor Vastgoedmarkt.

Maarten is getrouwd met Angelique en heeft twee dochters. Hij woont in Tilburg.

Het VOGON bestuur

,

VOGON in tijden van Corona

Beste VOGON-leden,

We hopen dat het jullie goed gaat in deze bijzondere tijd, allereerst natuurlijk wat betreft uw gezondheid en die van uw gezin en familie. Maar ook zakelijk hopen we dat de Coronacrisis uw bedrijf niet te hard treft. Ook de vastgoedsector zal niet aan de gevolgen ontkomen. We beseffen ons ten volle dat de Coronacrisis, en de inzet van velen om hiermee om te gaan veel en veel belangrijker zijn dan de VOGON. Toch wil het bestuur jullie toch kort op de hoogte stellen van hoe het de VOGON vergaat in deze kwetsbare tijden.

Vanzelfsprekend hebben wij de eerste twee, reeds volledig voorbereide, studiemiddagen dit jaar in maart en in mei, moeten uitstellen. De jaarvergadering, die vanaf dit jaar in het voorjaar zal plaatsvinden en dus niet meer in november, zal evenwel doorgang moeten vinden vanwege een aantal belangrijke besluitvormingspunten. Noodgedwongen zal deze ledenvergadering digitaal plaatsvinden. De agendapunten zijn als volgt:

1.       Wijziging statuten
2.       Jaarrekening 2019 verkort
3.       Begroting 2020
4.       Benoeming bestuursleden

Deze week ontvangen VOGON-leden de bijbehorende stukken voor de ledenvergadering. Het verzoek is uiterlijk 29 mei 2020 te reageren op de in deze stukken geformuleerde besluitvormingspunten.

Ondanks de fysieke beperkingen die de crisis ons oplegt, vinden ook andere organisatorische en bestuurlijke acties gewoon doorgang, zij het hier en daar met vertraging. Bestuur, redactievergadering, kascommissie en activiteitencommissie zijn kortgeleden digitaal bijeengekomen. En ook onze Real Estate Research Quarterly wordt binnenkort uitgebracht, zowel fysiek als online. Ook is er al veel overleg binnen de VOGON over gevolgen van de versoepeling van de Corona maatregelen. We hopen dat hierdoor het talent seminar in september 2020 en ons symposium in november 2020 in fysieke vorm kunnen doorgaan.

Wij zullen jullie op de hoogte houden van meer definitieve plannen.

Met vriendelijke groet,

het bestuur van de VOGON

VOGON in tijden van Corona

Beste VOGON-leden,
 
We hopen dat het jullie goed gaat in deze bijzondere tijd, allereerst natuurlijk wat betreft uw gezondheid en die van uw gezin en familie. Maar ook zakelijk hopen we dat de Coronacrisis uw bedrijf niet te hard treft. Ook de vastgoedsector zal niet aan de gevolgen ontkomen. We beseffen ons ten volle dat de Coronacrisis, en de inzet van velen om hiermee om te gaan, veel en veel belangrijker zijn dan de VOGON. Toch wil het bestuur jullie toch kort op de hoogte stellen van hoe het de VOGON vergaat in deze kwetsbare tijden.
 
Vanzelfsprekend hebben wij de eerste twee, reeds volledig voorbereidde, studiemiddagen in maart en mei dit jaar moeten uitstellen. De jaarvergadering, die vanaf dit jaar in het voorjaar zal plaatsvinden en dus niet meer in november, zal evenwel doorgang moeten vinden vanwege een aantal belangrijke besluitvormingspunten. Noodgedwongen zal deze ledenvergadering digitaal plaatsvinden. De agendapunten zijn als volgt:
 
1.       Wijziging statuten
2.       Jaarrekening 2019 verkort
3.       Begroting 2020
4.       Benoeming bestuursleden
 
Deze week ontvangen VOGON-leden de bijbehorende stukken voor de ledenvergadering. Het verzoek is uiterlijk 29 mei 2020 te reageren op de in deze stukken geformuleerde besluitvormingspunten.
 
Ondanks de fysieke beperkingen die de crisis ons oplegt, vinden ook andere organisatorische en bestuurlijke acties gewoon doorgang, zij het hier en daar met vertraging. Bestuur, redactievergadering, kascommissie en activiteitencommissie zijn kortgeleden digitaal bijeengekomen. En ook onze Real Estate Research Quarterly wordt binnenkort uitgebracht, zowel fysiek als online. Ook is er al veel overleg binnen de VOGON over gevolgen van de versoepeling van de Corona maatregelen. We hopen dat hierdoor het talent seminar in september 2020 en ons symposium in november 2020 in fysieke vorm kunnen doorgaan.
 
Wij zullen jullie op de hoogte houden van meer definitieve plannen.
 
Met vriendelijke groet,
 
het bestuur van de VOGON