De algemene ledenvergadering is in volle gang, Vincent Gruis voert het woord.

Op de voorgrond VOGON-penningmeester Han Olden.

Ambtelijk secretaris Astrid Geerlings (rechtsonder) notuleert.

 

VOGON-voorzitter Maarten Donkers (overzijde tafel links, met bril).

 

Relatiemanager Bente Spigt van Het Nieuwe Instituut praat bezoekers van de studiemiddag ‘Vastgoed als dienst’ bij over haar organisatie.

Dagvoorzitter Michel Knoppel over de herkomst van Real Estate as a Service.

Jos Sentel geeft het voorbeeld van de klushulp van Centraal Beheer: extra inkomsten uit diensten.

En vertaalt dit naar Wonen als dienst (Waas).

Juryvoorzitter professor dr. Theo Arentze feliciteert Nando Slijkerman (en co-auteurs Christian Lennartz en Trond Husby) met het winnen van de VOGON Research Award 2021.

 

Michael Kloppenburg leverde zijn bijdrage via beeldverbinding, van zijn bijdrage is helaas geen geluidsopname beschikbaar (wel van de andere sprekers).

In de goed gevulde zaal werd aandachtig geluisterd.

Dagvoorzitter Michel Knoppel speelde vragen uit de zaal door aan de sprekers op afstand.

Vastgoedonderzoeker dr. Benny Ng van a.s.r. real estate is toegetreden tot het bestuur van de Vereniging van Vastgoedonderzoekers Nederland (VOGON). Hij werd tijdens de algemene ledenvergadering op 22 april 2022 in het bestuur verkozen.

Ng is naast zijn rol als bestuurslid voorzitter van de activiteitencommissie. Hij volgt voormalige VOGON-voorzitter Cor Worms op, die in het VOGON-bestuur aanblijft als algemeen bestuurslid zonder portefeuille.

Nando Slijkerman en zijn co-auteurs Christian Lennartz en Trond Husby zijn winnaar van de VOGON Research Award 2022 voor hun artikel ‘Ruimtelijke woonvoorkeuren en regionale prijsverschillen tijdens de coronapandemie’, gepubliceerd in de decembereditie 2021 van het kwartaalblad Real Estate Research Quarterly (RERQ).

De VOGON Research Award 2022 werd 22 april 2022 uitgereikt tijdens een drukbezochte studiemiddag over vastgoed als dienst, georganiseerd door de Vereniging van Vastgoedonderzoekers Nederland (VOGON) in Rotterdam. Juryvoorzitter professor dr. Theo Arentze, hoogleraar Vastgoedmanagement en -ontwikkeling aan de Technische Universiteit van Eindhoven, feliciteerde de auteurs. “De jury roept de zorgvuldigheid van de analyses. Op basis van gedegen onderzoek geeft deze studie als één van de eerste input aan dit veelbesproken en relevante onderwerp.”

In hun artikel ontzenuwen de auteurs op basis van wetenschappelijk onderzoek de populaire stelling dat de trek uit stedelijke gebieden tijdens de coronapandemie is aangewakkerd door de nieuwe mogelijkheden van thuiswerken. Deze de-urbanisatie is volgens hen onderdeel van een bestaande trend. De trek uit de stad wordt vooral veroorzaakt, zo tonen zij aan, door de oplopende woonlasten in grootstedelijke gebieden.

Nando Slijkerman schreef het artikel als werkstudent bij het Planbureau voor de Leefomgeving in Den Haag. Christian Lennartz en Trond Husby zijn wetenschappelijk onderzoekers bij het wooncluster van de sector Verstedelijking en Mobiliteit van het Planbureau voor de Leefomgeving in Den Haag

Lees hier het artikel uit RERQ

De juryleden van de VOGON Research Award 2022 waren Theo Arentze, (voorzitter, TU Eindhoven) Maarten Jennen (PGGM), Hilde Remøy (TU Delft) en Dick Vos (VMC Invest).

Op de foto
Namens de prijswinnaars neemt Nando Slijkerman bloemen aan van juryvoorzitter Theo Arentze (links).

Juryrapport VOGON Research Award 2022

Tekst uitgesproken door juryvoorzitter professor dr. Theo Arentze, hoogleraar Vastgoedmanagement en -ontwikkeling aan de Technische Universiteit van Eindhoven.

“Er zijn, nu misschien wel meer dan ooit, veel actuele vraagstukken die de aandacht van vastgoedonderzoek vragen: de oververhitte woningmarkt, de impact van corona op de vraag naar vastgoed, de toenemende urgentie van de energietransitie, de snelle ontwikkeling in kunstmatige intelligentie die nieuwe methoden van onderzoek mogelijk maken, en meer. De papers die in de afgelopen jaargang van RERQ zijn verschenen weerspiegelen deze actualiteit.

De bijdragen zijn divers en variëren in onderwerp van taxatie tot marktanalyse, en van kwaliteit van leef- en werkomgevingen tot stedelijke planningsvraagstukken. De bijdragen laten zien dat vastgoedonderzoek zijn belangrijke rol voor de vastgoedpraktijk waarmaakt, door nieuwe inzichten te verschaffen. Soms betekent dat onderbouwing van wat we al meenden te weten en andere keren nuancering of juist weerlegging daarvan.

De jury van de VOGON Research Award heeft zich ook dit jaar gebogen over de vraag welk paper in Real Estate Research Quaterly in aanmerking komt voor de VOGON Award. Dit jaar hebben we alle bijdragen uit de jaargang 2021 (nummers 2, 3 en 4) bestudeerd. We hebben gelet op de relevantie voor de vastgoedpraktijk en de methodologische verantwoording. De jury heeft eerst uit het totaal van 15 bijdragen een shortlist opgesteld. Op de shortlist staan, in volgorde van verschijnen, de volgende drie papers:

  • “Towards Automating Commercial Real Estate Valuations?”, door Bas Hilgers, Jurre Brantsma en Jacques Boeve
  • “Relatie tussen stedelijkheid en brede welvaart niet vanzelfsprekend”, door Rogier Aalders, Maarten Donkers, Sjoerd Hardeman, Otto Raspe
  • “Ruimtelijke woonvoorkeuren en regionale prijsverschillen tijdens de coronapandemie”, door Nando Slijkerman, Christian Lennartz en Trond Husby

Uit deze drie genomineerden heeft de jury vervolgens het award-winnende paper geselecteerd, dat ik nu bekend zal maken. De VOGON Award 2022 wordt uitgereikt aan:

“Ruimtelijke woonvoorkeuren en regionale prijsverschillen tijdens de coronapandemie”, door Nando Slijkerman, Christian Lennartz en Trond Husby

In deze studie stellen de auteurs de vraag in hoeverre de coronapandemie, met thuiswerken als nieuwe norm, in Nederland heeft geleid tot een trek uit de stedelijke gebieden. Op basis van een zorgvuldige analyse van woningtransactie data van de afgelopen jaren komen de onderzoekers tot de conclusie dat de trend van trek uit de stad zich al vóór corona had ingezet en dat, als er al een invloed van corona is, die tot uitdrukking komt in de voortzetting van die trend. De commissie roemt de zorgvuldigheid van de analyses en besprekingen. Er wordt algemeen veel beweerd over de invloed van corona. Op basis van gedegen onderzoek, geeft deze studie, als één van de eerste, belangrijke input aan dit veelbesproken en relevante onderwerp.”

VOGON-lid en RERQ-redacteur Jeroen Beimer MBA is de nieuwe Head of Research & Strategic Advisory van Bouwinvest. Hij volgt VOGON-lid Marleen Bosma-Verhaegh op, die eerder een interne overstap maakte naar de afdeling Client Management. Beimer heeft uitgebreide werkervaring in data analytics en research. Met zijn afdeling zal hij nog meer inzetten op data om voorspellende analyses te maken. Lees verder bij Bouwinvest.

VOGON-leden maken regelmatig een carrièrestap. De nieuwe rubriek De Overstap doet daarvan verslag. Heb je zelf een nieuwe baan? Meld het aan redactie@vogon.nl en stuur een foto mee.

Kern benoemt Herman Kok als directeur

Het retailkenniscentrum Kern (voorheen de Nederlandse Raad voor Winkelcentra, NRW) heeft VOGON-lid Herman Kok per 1 februari 2022 aangesteld als directeur.

Kok heeft 25 jaar ervaring in de vastgoedsector. In het Verenigd Koninkrijk werkte hij sinds 2017 als head of research en analytics voor Ellandi en Mark (voorheen Meyer Bergman), met de focus op retail, leisure en mixed use. Daarvoor was hij jarenlang werkzaam in Nederland bij Multi Corporation en Multi Development.

De afgelopen jaren was hij al bij diverse commissies van Kern betrokken. Kok wil zich vooral inzetten voor het verder uitrollen van de strategie die is geïntroduceerd in 2021, toen NRW werd omgevormd tot Kern. Zijn aandacht zal uitgaan naar het leggen van verbindingen met en tussen de sectoren en functies die voor kernen zo belangrijk zijn, zoals retail, horeca, leisure, wonen, werken, gezondheid en onderwijs, maar ook overheden en kennisinstellingen.

Eén van de belangrijkste thema’s van dit moment is de problematiek op de woningmarkt. De stijging in de huizenprijzen laat record op record zien en vooral starters ervaren grote problemen om passende en betaalbare huisvesting te vinden. Volgens de ramingen moeten er de komende jaren 900.000 woningen worden bijgebouwd om de huidige tekorten op te vangen.

De afgelopen jaren is door betrokken partijen vooral ingezet op het vergroten van het aantal woningbouwplannen. Ook wordt geëxperimenteerd met instrumenten om de realisatie van die plannen te versnellen zoals projectsubsidies en grondbeleid. Toch resteren er nog veel vragen rondom de woningbouwproductie.

Wat is bijvoorbeeld de relatie tussen de beschikbare capaciteit in harde woningbouwplannen en het aantal woningen dat daadwerkelijk gebouwd wordt? In hoeverre zorgt het planvormingsproces voor vertraging bij woningbouwinitiatieven? Wat zijn andere belemmerende factoren bij de realisatie van die initiatieven? Wanneer is het voor ontwikkelaars aantrekkelijk om te gaan bouwen? Wat zijn effectieve instrumenten om de realisatie van plannen te versnellen? Welke rol kan (actief) grondbeleid in dit verband spelen?

Bijdrage leveren
Auteurs die een bijdrage willen leveren aan het themanummer van Real Estate Research Quarterly over woningbouw kunnen voor 14 februari 2022 een korte opzet van het artikel inzenden. Het definitieve artikel dient uiterlijk 31 maart 2022 binnen te zijn bij de redactie.

Mocht u een artikel insturen met een ander thema, dan kan dat natuurlijk ook. Deze wordt door onze redactie beoordeeld voor één van onze uitgaven in 2022. Wij plaatsen de artikelen ook op de website vogon.nl. Hier vindt u ook de auteursrichtlijnen.

Wat een jaar! ‘Hybride’ komt het meest in de buurt. Ondanks alle onzekerheden door corona zijn we erin geslaagd een aantal mooie evenementen te organiseren en publicaties te maken. Dank aan alle actieve vrijwilligers die dit mogelijk maakten, in het bijzonder de activiteitencommissie en redactieraad van Real Estate Research Quarterly.

Met gepaste trots kijken we terug op inhoudelijk bijzonder interessante en goed georganiseerde kennisbijeenkomsten, zoals het voorjaarssymposium Gezond Vastgoed, de studieochtend Scienceparken en het lustrumcongres eind november over de woningmarkt. In de tussentijd werd ook het Talentseminar voor nieuw vastgoedtalent georganiseerd. Vier mooie events in een coronajaar! Met naast inhoud ook ruimte voor ontmoeting.

Er zijn daarnaast drie uitgaven voor Real Estate Research Quarterly uitgebracht, een nieuwe is gepland. De redactie is erin geslaagd een combinatie uit te brengen van themanummers (gezondheid, taxaties) en afzonderlijke artikelen. Heel veel dank aan de redactie en de auteurs die het samen mogelijk maken om richting te geven aan vastgoedonderzoek van praktisch-wetenschappelijke aard. Vanuit VOGON dragen we daarnaast het sectorbreed wetenschappelijk onderzoeksprogramma ‘Vastgoed met Veerkracht’ een warm hart toe. Dit programma dat een paar jaar geleden door VOGON is geïnitieerd, is in december ingediend bij de NWO.

Vastgoed met veerkracht
In Vastgoed met Veerkracht trekken we op met programmaleider prof. dr. ir. Vincent Gruis. Vincent heeft zich jarenlang actief ingezet voor VOGON. In mei hebben we afscheid genomen van Vincent als bestuurslid. Veel dank voor alle inzet. In het bestuur zijn daarnaast een aantal andere mutaties geweest. Na ruim negen jaar heeft Cor Worms in september het voorzitterschap overgedragen aan Maarten Donkers. Cor blijft wel bestuurslid (activiteitencommissie) en heel veel dank ook aan Cor voor de tomeloze inzet in zijn periode als voorzitter. Als eerste activiteit heeft Maarten in de afgelopen maanden – met de andere bestuursleden en de raad van advies – gewerkt aan een nieuwe strategie voor de komende jaren. Tijdens het dertigjarig bestaan in november is dit tijdens het symposium met jullie gedeeld.

Nieuwe gezichten
Tot slot ook goed om te weten dat VOGON ondersteund wordt door twee nieuwe gezichten. Astrid Geerlings is sinds september onze nieuwe ambtelijk secretaris. Johannes van Bentum ondersteunt ons sinds oktober bij de redactie van Real Estate Research Quarterly en de communicatie. Nieuw bloed, nieuwe ideeën en een koers voor de komende jaren: we hebben er zin in!

Ontvangst van de VOGON-leden met koffie

Voorzitter Cor Worms van de activiteitencommissie heet de bezoekers welkom

Gastheer Bas Jochims van Bouwinvest vertelt over de herontwikkeling van het Stadion Kwartier

In het publiek wordt geconcentreerd geluisterd

VOGON-voorzitter Maarten Donkers ontvouwt zijn toekomstplannen

Senior beleidsmedewerker Elisa Bontrop van IVBN ging in op de alarmerende gevolgen van de dreigende regulering van de middenhuur door de overheid

 Inleider Michel Knoppel dient dagvoorzitter Peter Boelhouwer van repliek

Peter Boelhouwer geeft zijn visie op het droogkoken van de Nederlandse woningmarkt

Een levendige discussie brandt los tussen woningprofessoren Peter Boelhouwer (TU Delft), Johan Conijn (em. UvA) en Jan Rouwendal (VU)

Vertrekkend IVBN-directeur Frank van Blokland geeft zijn visie vanuit de zaal

 En dan is het tijd voor bier, maar wel uit een wijnglas  …

Of direct uit de fles …

Tijdens de borrel werd enthousiast nagepraat

Beeld: Kyra Hehenkamp/KSK Photography

De druk op de woningmarkt kan het snelst worden opgelost met de bouw van seniorenwoningen. Een betere verdeling van bestaande woningen zal het huidige tekort waarschijnlijk grotendeels oplossen. Dat concludeerden drie hoogleraren gespecialiseerd in de woningmarkt in een discussie tijdens het lustrumsymposium ’30 jaar VOGON’ op 12 november 2021, georganiseerd door de Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland (VOGON).

De woningmarktprofessoren Peter Boelhouwer (TU Delft), Johan Conijn (emeritus, UvA) en Jan Rouwendal (VU) stelden dat een grote groep ouderen scheef woont als wordt gekeken naar het woonoppervlak van hun woningen. Vaak zijn deze empty nesters blijven wonen in de gezinswoning waarin hun kinderen zijn grootgebracht. Door deze groep te verleiden naar een levensloopbestendig, passend huurappartement te verhuizen, kunnen eengezinswoningen worden vrijgespeeld voor kopers die nu slecht slagen op de woningmarkt.

Het is volgens de hoogleraren echter te vroeg om het adagium ‘bouwen, bouwen, bouwen’ los te laten. Totdat een goede manier is gevonden ouderen te verleiden hun ruime woningen te verruilen voor een seniorenappartement, draagt elke nieuwe woning nog steeds bij aan het verkleinen van het woningtekort. De oplevering van een eengezinswoning leidt tot een keten van verhuisbewegingen, waardoor iedereen in die keten wooncarrière kan maken. Een groot voordeel van het bijbouwen van juist seniorenwoningen is dat deze vaak ook passend zijn voor andere doelgroepen, zoals starters, studenten en young professionals.

Bekijk hier een sfeerimpressie in 14 foto’s

In zijn inleiding stelde dagvoorzitter Boelhouwer dat de woningmarkt een aanjager is van de maatschappelijke ongelijkheid. Woningbezitters vergaren door de stijgende huizenprijzen vermogen dat zij kunnen inzetten om wooncarrière te maken, terwijl huurders steeds minder kans maken ooit een eigen woning te bezitten. Prijsopdrijvende fiscale cadeautjes voor huizenkopers als de korting op de overdrachtsbelasting voor starters, de ‘jubelton’ en de hypotheekrenteaftrek moeten snel worden afgeschaft. Institutionele beleggers kunnen met het investeren van bijvoorbeeld pensioengelden gemeenten helpen het tekort aan passende huurwoningen te verlichten. Ook kwalitatief goede, tijdelijke woningen zouden daarin een rol kunnen spelen.

Internationale samenhang huizenprijzen
De woningmarktdiscussie was het sluitstuk van een programma dat geheel aan de Nederlandse woningmarkt was gewijd. Docent Michel Knoppel van de Hogeschool van Amsterdam en de Amsterdam School of Real Estate (ASRE) toonde aan de hand van zijn promotieonderzoek aan, dat de samenhang in de ontwikkeling van Europese woningprijzen in de aanloop naar de kredietcrisis deels wordt verklaard uit financiële besmetting en deels uit het ruime monetaire beleid en de daardoor lage rente. Sinds het herstel na de crisisperiode is er opnieuw sprake van een sterkere internationale samenhang, maar lopen de huizenprijzen internationaal ook wat meer uit elkaar. Een mogelijke verklaring hiervoor ziet Knoppel in verschillen in lokaal fiscaal en macroprudentieel beleid.

Directeur Gert Jan Hagen van SpringCo Urban Analytics analyseert en modelleert data voor beleids- en investeringsbeslissingen voor woningontwikkelingen. Zijn modellen voorspellen gedrag en voorkeuren van mensen in hun woon- en leefomgeving. Hij ziet een noodzaak voor een “verbouwing van Nederland”. De binnensteden vragen om consolidatie, stadswijken moeten worden verbeterd, de kwaliteit van woningen daar is immers onvoldoende. De echte verbouwing zal volgens hem plaatsvinden in het suburbane buitengebied.

Dreigend overheidsingrijpen
Senior beleidsadviseur Woningmarkt Elisa Bontrop van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed Nederland (IVBN) ging in op de alarmerende gevolgen van de dreigende overheidsmaatregelen in de sfeer van huurprijsregulering in de vrije sector. Maatregelen die huurniveaus verlagen zullen nieuwbouwprojecten remmen. Deze negatieve gevolgen worden verder versterkt door het beoogde optrekken van het Woning Waarderings Stelsel (WWS) en het beperkt meewegen van de WOZ-waarde van huurwoningen in dit stelsel.

De nieuwe VOGON-voorzitter Maarten Donkers schetste de langetermijnkoers van de vereniging voor wat betreft missie, doelstelling en activiteiten. Lid van het managementteam Bas Jochims van Bouwinvest Real Estate Investors opende als gastheer het symposium met een exposé over de ontwikkeling van het Stadion Kwartier rondom het Olympisch Stadion, waar het symposium werd gehouden.

Over VOGON
De Vereniging van Onroerend Goed Onderzoekers Nederland (VOGON) is opgericht om de uitwisseling van informatie en onderzoeksresultaten en contacten tussen onderzoekers te bevorderen. VOGON stimuleert verbreding en verdieping van kennis van economische, sociologische, bestuurskundige en juridische en technische aspecten van onroerend goed.

Beeld: Kyra Hehenkamp/KSK Photography

VOGON organiseerde op 1 oktober 2021 het jaarlijkse Talent Seminar bij de Amsterdam School of Real Estate. Dit seminar is een podium voor studenten en afgestudeerden die talent tonen voor vastgoedonderzoek en in contact willen komen met vastgoedorganisaties. Een publiek van onderzoekers uit de praktijk, HR-managers en studiebegeleiders woonde de korte presentaties over de diverse afstudeeronderzoeken bij en maakte kennis met dit jonge talent.

De jonge talenten van 2021 zijn:

Marjolijn Bons: A crisis that triggered change – How the Corona crisis impacted (aspiring) home owners’ housing preferences

Dennis Tran: Realizing community land trustsfor affordable homeownership

Joep Bastiaanse: Professional collaborative housing concepts for seniors

Gijs Bieze: Stadium development in the Netherlands: the effect on surrounding house prices

Nando Slijkerman: Changing (spatial) housing preferences in the Dutch housing market during Covid-19

Pim Beckers: Time to develop. A quantitative analysis on the effect of price uncertainty on development timing in the Netherlands

Matthijs Pott: How ESG performance is associated with lower cost of debt of US Real Estate Investment Trusts

En extra:

Tessa Meij: Scale up the process. The realization of industrial housing